Weeg met het afwegingskader

Afweging 1.  Neem ik signalen van huiselijk geweld waar?

In stap 1 heb je signalen in kaart gebracht.

In stap 2 heb je overleg gevoerd.

In stap 3 heb je tijdens deze stappen gesprekken gevoerd met betrokkene(n).

Je stelt jezelf de vraag: Neem ik signalen van huiselijk geweld waar?

Is het antwoord op de afweging:

·     Nee: Sluit de meldcode af en leg dit vast in het dossier van de betrokkene. Organiseer zo nodig hulp.

·     Ja: Ga naar afweging 2.

Kom je er niet uit, raadpleeg dan een collega, de aandachtsfunctionaris of bel anoniem Veilig Thuis.

Afweging 2. Neem ik signalen van acute of structurele onveiligheid waar?

Acute onveiligheid

·     Een persoon is in direct fysiek gevaar én

·     de veiligheid is nu en de komende dagen niet gegarandeerd.

Weeg af of iemand acuut (levens)gevaar loopt bijvoorbeeld door:

·     Fysiek of seksueel geweld.

·     Afwezigheid van basiszorg (waaronder eten, drinken, kleding en onderdak) voor zorgafhankelijke kinderen, volwassenen en ouderen.

·     Het onnodig toedienen van medicijnen.

·     Het geven van onnodige (medische) zorg.

·     Een onthulling van een slachtoffer.

Onthulling (Disclosure)

Bij een onthulling vraagt een kind, volwassene of oudere om hulp bij actueel huiselijk geweld. Dit kan door het zelf vragen van hulp aan een professional. Het kan ook door het vertellen over het huiselijk geweld zonder hulp te vragen. Het slachtoffer ervaart een acute crisis en vreest voor de veiligheid en/of het welzijn van zichzelf of gezinsleden.

Een onthulling valt daarom binnen het afwegingskader onder acute onveiligheid. Je meldt een onthulling altijd aan Veilig Thuis. Wanneer je twijfelt of je een melding moet doen, kun je altijd Veilig Thuis anoniem advies vragen.

Let op! Een onthulling is geen onthulling wanneer er hulpverlening is ingezet op het herstellen van veiligheid en met de hulpverlener wordt gesproken over onveiligheid of geweld.

Vragen ter afweging bij acute onveiligheid

·     Verkeert één van de betrokkene(n) in direct (levens)gevaar?

·     Is er ernstig letsel met een vermoeden dat dit is toegebracht, of een poging daartoe?

·     Is er sprake van mensenhandel (uitbuiting of gedwongen prostitutie)?

·     Is er een acute dreiging om zichzelf én/of een naaste te doden, ernstig letsel toe te brengen of hun vrijheid te benemen?

·     Is er sprake van geweld of verwaarlozing leidend tot verminkingen of handicaps?

·     Is er sprake van een uitspraak die wijst op een vermoeden van huiselijk geweld of kindermishandeling?

Voorbeelden van acute onveiligheid

·     Ernstig) letsel (of een poging daartoe) bij personen of ongeboren kinderen dat vermoedelijk is toegebracht. Daarbij gaat het om een letsel dat als teken van onveiligheid wordt ingeschat. Hieronder vallen ten minste alle letsels die medische behandeling behoeven.

·     Poging tot verwurging.

·     Wapengebruik.

·     (Vermoeden van) seksueel misbruik, seksueel geweld of seksuele exploitatie door iemand uit de huiselijke kring of door iemand tot wie het slachtoffer in een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat, met een reële kans op herhaling of onvoldoende zicht daarop.

·     Acute bedreiging door een ouder/verzorger om een naaste (waaronder een (ex-)partner, kinderen of familielid) te doden, ernstig letsel toe te brengen of van zijn vrijheid te benemen. Hieronder vallen ook opsluiting, eerwraak en vrouwelijke genitale verminking (VGV).

·     Onthouden van direct noodzakelijke zorg, voedsel, medicatie, huisvesting en/of hulpmiddelen, waardoor de gezondheid acuut wordt bedreigd.

·     Een ouder/verzorger die bij een minderjarige of bij een (zorg)afhankelijke volwassene of oudere:

·     (medische) klachten of aandoeningen verzint; en/of

·     (medische) onderzoeksgegevens of bestaande klachten en afwijkingen vervalst of in het kader van een onderzoek bewust selectief verstrekt; en/of

·     (medische) klachten en afwijkingen veroorzaakt die acuut de gezondheid van die persoon bedreigen (kindermishandeling door falsificatie).

·     Door het slachtoffer of de ouder/pleger zelf onthullen van – en/of hulp vragen voor – ernstige vormen van kindermishandeling en/of huiselijk geweld die acuut gevaar kunnen opleveren.

·     Een situatie waarin acute onveiligheid ontstaat of zorg dreigt weg te vallen voor een minderjarige of (zorg)afhankelijke volwassene of oudere, doordat er bij de ouder/verzorger sprake is van een (dreigende) suïcide, automutilatie, acuut psychiatrisch beeld of intoxicatie door alcohol en/of drugs.

·     Een noodgedwongen vlucht van huis door (dreiging van) huiselijk geweld en/of kindermishandeling.

·     Gebruik van alcohol of drugs door een zwangere vrouw of huiselijk (fysiek) geweld richting een zwangere vrouw, waardoor de gezondheid van de vrouw en/of de ongeborene acuut wordt bedreigd.

·     Blootstellen van een kind aan oorlogsgeweld door te gaan wonen in een oorlogsgebied en/of zich aan te sluiten bij een groepering die deelneemt aan de strijd in een oorlogsgebied.

Structurele onveiligheid

·     Het herhalen of voortduren van een onveilige situatie of geweld.

Kernmerken van structurele onveiligheid zijn:

·     Eerder huiselijk geweld is de belangrijkste voorspeller voor toekomstig huiselijk geweld.

·     Soms is er een patroon van herhaald geweld.

·     Soms is er terugkerende afwezigheid van geestelijke of lichamelijke verzorging van zorgafhankelijke kinderen, volwassenen en ouderen.

·     Het herhalen van de feiten, de voortdurende dreiging en (emotionele) onveiligheid is schadelijk.

Vragen ter afweging van structurele onveiligheid:

·     Is er sprake van eerder (aangetoond) huiselijk geweld tussen gezins- of familieleden?

·     Is er gedurende enkele weken of langer sprake van geweld of andere onveilige situaties tussen gezins- of familieleden?

·     Ondergaan kinderen, een kwetsbare volwassene of oudere structureel emotioneel en/of psychisch geweld?

·     Is er sprake van (een vermoeden van) seksueel misbruik van minderjarige kinderen?

·     Is er sprake van (zich herhalend) geweld in een gezin of familie dat zorg mijdt, veelvuldig verhuist of ‘shopt’ langs allerlei instellingen?

·     Is er sprake van financiële uitbuiting door een betrokkene/familielid van een zorgafhankelijke volwassene of oudere?

Voorbeelden van structurele onveiligheid

·     Hieronder staan enkele illustratieve voorbeelden van situaties van structurele onveiligheid. Deze lijst is niet uitputtend.

·     Een minderjarig of ongeboren kind dat opgroeit bij ouders met een zodanig ernstige problematiek, dat de fysieke en/of psychische veiligheid van het kind bij herhaling en/of voortdurend wordt bedreigd en zijn ontwikkelmogelijkheden structureel worden ingeperkt. Daarbij gaat het onder andere om problematiek die het gevolg is van een verstandelijke beperking of middelenverslaving, en om psychische problematiek.

·     Vergelijkbare situaties waarbij niet een kind maar een (zorg)afhankelijke volwassene en/of oudere het slachtoffer is.

·     Een kind dat stelselmatig getuige is van huiselijk geweld.

·     Psychische en/of fysieke mishandeling door escalerende vormen van langdurige stalking in partnerrelaties

Kom je er niet uit, raadpleeg dan een collega, de aandachtsfunctionaris of bel anoniem Veilig Thuis.

Is het antwoord op de afweging:

·     Nee: Ga verder naar vraag 3.

·     Ja: Meld bij Veilig Thuis en ga verder naar vraag 3.

Afweging 3. Kan ik effectieve hulp organiseren?

Weeg af of je kan handelen naar de onveilige situatie. Dit valt binnen:

·     de mogelijkheden van jouw beroep,

·     Jouw kennis en/of deskundigheid,

·     de organisatie waar je werkt en

·     jouw persoonlijke omstandigheden.

Het is belangrijk na de melding in gezamenlijk overleg met Veilig Thuis te bepalen welke hulp nodig is en wie wat kan bieden.

Vragen ter afweging:

·     Heeft de professional de mogelijkheid indien nodig het slachtoffer in veiligheid te brengen?

·     Zijn er duidelijke afspraken over de veiligheid met betrokkene(n) en de betrokken professionals te maken?

·     Is er voldoende zicht op onveilige gebeurtenissen in het verleden?

·     Voelt de professional zich voldoende deskundig en bekwaam om veiligheid te realiseren, al dan niet in samenwerking met anderen?

·     Kan de professional de eventuele spanning die bij de situatie komt kijken hanteren?

Kom je er niet uit, raadpleeg dan een collega, de aandachtsfunctionaris of bel anoniem Veilig Thuis.

Is het antwoord op de afweging:

·     Nee: Meld bij Veilig Thuis.

·     Ja: Organiseer hulp en ga verder naar vraag 4.

Afweging 4. Werken betrokkenen mee aan deze hulp?

Schat in en monitor:

·     of jouw inzet leidt tot beweging bij betrokkenen en

·     of je in afstemming met andere betrokken professionals aan de slag kan.

Vragen ter afweging:

·     Zijn betrokkenen en het bredere netwerk van (informele) steunfiguren, bereid en in staat de voorgestelde hulp direct aan te gaan?

·     Hebben alle betrokkenen en de betrokken professionals de focus op het stoppen van geweld en een (duurzaam) herstel van de veiligheid?

·     Wordt er door alle betrokkenen gewerkt aan het herstel van directe veiligheid en het wegnemen van de oorzaken van het geweld?

·     Is er sprake van een gezamenlijke analyse, een plan met veiligheidsvoorwaarden en veiligheidsafspraken, doelen voor risicogestuurde zorg en herstelgerichte zorg en evaluatiemomenten?

·     Is dit plan op maat gemaakt met alle betrokkenen van het gezin of huishouden, waarbij de doelen van begeleiding en/of hulpverlening helder zijn gesteld?

·     Indien meerdere professionals betrokken zijn: zijn er voor iedereen bekende afspraken over samenwerking en casusregie op de veiligheid en de (multidisciplinaire) hulpverlening?

Kom je er niet uit, raadpleeg dan een collega, de aandachtsfunctionaris of bel anoniem Veilig Thuis.

Is het antwoord op de afweging:

·     Nee: Meld bij Veilig Thuis.

·     Ja: Vervolg de hulp en ga verder naar vraag 5.

Afweging 5. Leidt de hulp tot duurzame veiligheid?

Weeg af of de onveiligheid stopt:

·     De hulp die je biedt of organiseert beschermt betrokkene(n) tegen het risico op huiselijk geweld.

·     Weeg telkens af of de onveiligheid daadwerkelijk stopt of zich herhaalt, ondanks de aanwezigheid van een veiligheidsplan en zorg/herstelplan.

Vragen ter afweging:

·     Stopt het geweld niet binnen de verwachte termijn?

·     Is de problematiek (nog) ernstiger dan verwacht?

·     Worden de gestelde doelen niet behaald binnen de verwachte termijn?

·     Loopt de uitvoering van het veiligheids- en/of hulpverleningsplan vast?

·     Is er specifieke expertise nodig?

Kom je er niet uit, raadpleeg dan een collega, de aandachtsfunctionaris of bel anoniem Veilig Thuis.

Is het antwoord op de afweging:

·     Nee: Meld (opnieuw) bij Veilig Thuis.

·     Ja: Vervolg de hulp en monitor met het afwegingskader totdat er duurzame veiligheid is.