Hoe betrek je kinderen en zorgafhankelijke volwassenen?

Wanneer je werkt met kinderen en zorgafhankelijke volwassenen, zoals volwassenen met een verstandelijke beperking en kwetsbare ouderen, is het essentieel om hen serieus te nemen en actief te betrekken bij beslissingen die hun leven direct raken. Vooral als er zorgen zijn over huiselijk geweld, is participatie een belangrijk onderdeel van het proces.

Informeren is een voorwaarde voor participatie

Kinderen en zorgafhankelijke volwassenen kunnen pas actief deelnemen aan het proces als zij goede informatie krijgen. Dit is essentieel omdat het hen helpt om vertrouwen te hebben in het proces en om de situatie beter te begrijpen. Het gaat hierbij om drie kerngebieden:

1. Procesinformatie: Leg uit wie wat doet, waarom dat gebeurt, en wat de volgende stappen zijn.
2. Recht op veiligheid: Informeer kinderen en zorgafhankelijke volwassenen over hun recht op hun recht op veiligheid, zonder geweld.
3. Recht op participatie: Vertel hen dat zij het recht hebben hun mening te geven en hoe deze wordt meegewogen.

Ad 1. Procesinformatie

Kinderen en zorgafhankelijke volwassenen hebben uitleg nodig over de stappen die professionals zetten. Vertel duidelijk:

• Wat er aan de hand is.
• Wat er gaat gebeuren en waarom.
• Wie welke rol speelt in het proces.

Deze informatie geeft houvast en voorkomt dat zij zich verloren voelen in een traject dat hun leven kan veranderen.

Informatie over zorgen en vervolgstappen

Als professional is het jouw taak om kinderen en zorgafhankelijke volwassenen objectief en zonder oordeel te informeren over de zorgen die bestaan. Leg uit:

• Wat de zorgen zijn.
• Welke stappen je van plan bent te nemen.
• Waarom bepaalde beslissingen noodzakelijk zijn.

Zorg ervoor dat kinderen en zorgafhankelijke volwassenen begrijpen dat interventies meestal niet direct leiden tot extreme maatregelen, zoals uithuisplaatsing, maar gericht zijn op hun veiligheid. Dit kun je doen door in duidelijke taal uit te leggen wat de interventie inhoudt en hen te verzekeren dat het doel is om hen te helpen zich veilig te voelen.

Transparantie over besluitvorming

Wees open over hoe beslissingen worden genomen en leg uit:

• Welke rol de mening van het kind of de zorgafhankelijke volwassene speelt.
• Wat de overwegingen van professionals zijn.
• Waarom een besluit soms niet overeenkomt met de wensen van het kind of zorgafhankelijke volwassene.

Zelfs als een beslissing onverwacht is of niet in lijn ligt met de voorkeuren van het kind of zorgafhankelijke volwassene, helpt transparantie om begrip en acceptatie te bevorderen.

Ad 2. Recht op veiligheid

Soms zien mishandelde kinderen en zorgafhankelijke volwassenen hun situatie als normaal. Professionals kunnen hen hierin ondersteunen door geduldig en zonder oordeel te bespreken wat gezonde en veilige gezinssituaties en mantelzorgrelaties zijn. Leg uit:

• Dat zij recht hebben op een liefdevolle, veilige omgeving.
• Dat zij niet verantwoordelijk zijn voor de mishandeling.
• Dat conflicten op een respectvolle manier opgelost moeten worden.

Deze informatie kunnen kinderen en zorgafhankelijke volwassenen helpen hun situatie in het juiste perspectief te plaatsen en de schuld niet langer bij zichzelf te zoeken.

In het hoofdstuk ‘Psycho-educatie aan kinderen en zorgafhankelijke volwassenen’ lees je welke informatie belangrijk is in het gesprek.

Ad 3. Recht op participatie

Kinderen en zorgafhankelijke volwassenen hebben het recht om hun mening te geven, maar participatie is geen verplichting. Informeer hen vanaf het begin van het traject over:

• Wanneer en waarover zij hun mening kunnen geven.
• Hoe hun visie wordt meegewogen.
• Dat zij altijd kunnen kiezen of en hoe zij willen participeren.

Wees flexibel in de manier waarop je participatie mogelijk maakt en bespreek samen wat past bij de wensen en mogelijkheden van het kind of zorgafhankelijke volwassene.

De mening van kinderen en zorgafhankelijke volwassenen horen en meewegen

Kinderen zijn experts van hun eigen leven. Luister naar hun ervaringen, vraag wat zij nodig hebben, en bespreek hun ideeën. Hoewel je hun oplossingen niet altijd klakkeloos kunt overnemen, biedt hun perspectief waardevolle inzichten die je kunnen helpen de juiste stappen te zetten.

Respecteer de keuzes van kinderen en zorgafhankelijke volwassenen

Sommige kinderen en zorgafhankelijke volwassenen willen misschien niet praten, bijvoorbeeld uit loyaliteit naar hun ouders of mantelzorger. Respecteer dit, maar blijf hen informeren en geef hen in elke fase de mogelijkheid om alsnog hun mening te delen.

Terugkoppeling is essentieel

Houd kinderen en zorgafhankelijke volwassenen op de hoogte van wat er met hun inbreng wordt gedaan. Een voorbeeld hiervan is dat je aan een kind of zorgafhankelijke volwassene uitlegt welke stappen zijn genomen naar aanleiding van hun mening en hoe dit invloed heeft gehad op de beslissing. Leg uit:

• Welke besluiten zijn genomen.
• Hoe hun mening hierin is meegewogen.
• Waarom een beslissing soms anders uitpakt dan zij hoopten.

Door terugkoppeling voelen kinderen en zorgafhankelijke volwassenen zich serieus genomen en blijven zij gemotiveerd om te participeren.

Participatie als gezamenlijke verantwoordelijkheid

Door open te staan voor de visie van kinderen en zorgafhankelijke volwassenen en hen actief te betrekken, ontstaat een gezamenlijke gedragenheid in het proces. Dit kun je versterken door hen bijvoorbeeld te betrekken bij het opstellen van een plan van aanpak en regelmatig feedback te vragen. Dit kan ook ouders en mantelzorgers motiveren om veranderingen door te voeren, omdat zij vaak geraakt worden door de zorgen van het kind of zorgafhankelijke volwassene.