1. Wat is kindermishandeling?

Kindermishandeling is iedere vorm van geweld, of de dreiging van geweld, door ouders of verzorgers waar het kind afhankelijk van is. Hieronder valt ook iedere vorm van het onthouden van zorg, waardoor het kind zich onveilig voelt.

2. Hoe vaak komt kindermishandeling voor?

Elk jaar zijn 120.000 kinderen slachtoffer van kindermishandeling. Dat is vergelijkbaar met een gevuld vol twee na grootste stadion ter wereld: het Salt Lake Stadion in India. Dit betekent dat 1 op de 30 kinderen slachtoffer is, oftewel 3% van alle kinderen. Daarnaast geeft 1 op de 5 volwassenen aan als kind mishandeld te zijn.

3. Wat speelt er?

Er is een groot onderzoek door Verweij Jonker Instituut uitgevoerd. Hier deden zo’n 1200 ouders, 1500 kinderen zin 100 gemeenten mee. Als een gezin werd gemeld bij Veilig Thuis, hebben zij ouders en kinderen gevraagd wat er aan de hand is op drie momenten: vlak na de melding, halverwege en 1,5 jaar na de melding. Uit dit onderzoek is de volgende informatie gekomen.

Ernstige en complexe onveiligheid

In 96% van de gezinnen is er vaak en ernstige kindermishandeling en/of (ex-)partnergeweld, vaak in combinatie met complexe problemen.
In 81% van de gezinnen is er vaker dan 22 keer per jaar ernstig geweld.
Gemiddeld is er 74 keer per jaar geweld in een gezin, meer dan 1x per week .
In 57% van de gezinnen is er geweld tussen (ex-)partners en tegen kinderen.

Multiproblematiek

51% van de ouders ervaart opvoedstress.
Bijna de helft van de ouders heeft zelf als kind geweld meegemaakt.
Bijna de helft van de gezinnen leeft onder de armoedegrens.
In 47% van de gezinnen speelt werkloosheid een rol.
Tussen 10% en 33% van de ouders gebruikt te veel alcohol.
60% van de ouders heeft een psychisch probleem.

Traumaklachten

1 op de 6 ouders en 1 op de 3 kinderen heeft traumaklachten.
Kinderen van ouders met traumaklachten ervaren vaker zelf ook traumaklachten.
36% van de kinderen heeft een onveilige hechting met hun ouders.
46% van de kinderen voelt zich emotioneel onveilig.

4. Welke 5 gezinsprofielen zijn er?

In 57% van de gezinnen is er zowel geweld tussen (ex-)partners als tegen kinderen. Als zowel (ex-)partnergeweld als kindermishandeling voorkomt in een gezin, spreken we van gezinsgeweld. Gezinsgeweld kunnen we herkennen en begrijpen als we kijken naar de gezinsprofielen. De profielen kunnen tegelijkertijd voorkomen.

1. Dwingende controle (intiem terreur)

Bij dwingende controle is er sprake van geweld van de dader naar het slachtoffer, waarbij vrouwen vaker het slachtoffer zijn. De dader probeert macht uit te oefenen door middel van ernstig psychisch, lichamelijk of seksueel geweld. Dit leidt tot schending van mensenrechten en beperking van vrijheden. Kinderen zijn vaak ook slachtoffer of getuige, wat schadelijk is voor hun ontwikkeling.

2. Gezin in stress

In een gezin dat onder druk staat, kan er geweld tussen partners optreden, vaak als gevolg van hoge stress. Eén of beide partners kunnen te veel alcohol gebruiken, waardoor de situatie verslechtert. Kinderen zijn vaak getuige van dit geweld, wat hun ontwikkeling negatief beïnvloedt.

3. Langdurige zorg

In gezinnen waar langdurige zorg nodig is, komt geweld voor tussen partners, vaak door psychische problemen of beperkingen. Kinderen worden regelmatig verwaarloosd en moeten verantwoordelijkheden overnemen die niet van hen zijn. Dit kan leiden tot stress en is schadelijk voor hun ontwikkeling.

4. Opvoedstress en gedragsproblemen

Geweld tussen partners of tegen kinderen kan ook voorkomen in gezinnen waar kinderen ernstige gedragsproblemen vertonen. Deze problemen kunnen voortkomen uit het geweld thuis of aangeboren zijn. De stress van het opvoeden leidt vaak tot conflicten, met schadelijke gevolgen voor de ontwikkeling.

5. Complexe conflictscheidingen

Bij complexe scheidingen is er meestal psychisch geweld en rechtszaken over de kinderen, ook na de scheiding. Deze conflicten hebben vaak een directe impact op de kinderen, die ook getuige zijn van de situaties. Dit kan leiden tot stress en is schadelijke voor hun ontwikkeling.

Elk profiel laat zien hoe geweld en stress binnen gezinnen leiden tot ernstige gevolgen voor alle betrokkenen, vooral voor kinderen.

6. Welke signalen zien we?

Signalen van kindermishandeling en gezinsgeweld vind je op Signalenkaart.nl.

7. Wat zijn extra veiligheidsmaatregelen?

Stap 0. Neem direct contact op met de politie bij een (mogelijk) acute onveilige of levensbedreigende situatie en versnel de stappen van de meldcode om snel en adequaat te kunnen handelen.
Stap 1. Let op rode vlaggen en let bij signalen van kindermishandeling ook op signalen van (ex-)partnergeweld. Dan is er sprake van gezinsgeweld.
Stap 2. Overleg met Veilig Thuis als er een risico is dat de situatie verergert door interventies en maak veiligheidsafspraken om ervoor te zorgen dat het slachtoffer veilig blijven tijdens het aanpakken van de situatie.
Stap 3. Kies zorgvuldig met wie er wordt gesproken om de veiligheid van de gezinsleden te waarborgen.
Stap 4. Gebruik het afwegingskader om signalen zorgvuldig te beoordelen en betrek Veilig Thuis.
Stap 5. Als er een gespecialiseerde methodiek of werkwijze wordt ingezet, volg dan strikt de veiligheidsmaatregelen die bij deze methodiek horen.

8. Wie zijn deskundig en kunnen hulp bieden?

Vraag advies aan:

Een collega of de aandachtsfunctionaris die deskundig is.
Veilig Thuis.
Politie bij een (mogelijk) strafbaar feit, zoals mishandeling of seksueel misbruik.

Organiseer hulp en meld:

Organiseer hulp via het lokaal team als de gezinsleden daarvoor open staan.
Bespreek met Veilig Thuis de mogelijkheden voor hulp en meld bij Veilig Thuis.
Organiseer beschermingsmaatregelen via politie of Veilig Thuis bij ernstige onveiligheid.