Wat is het verschil tussen eergerelateerd geweld en andere vormen van huiselijk geweld?
Eergerelateerd geweld vertoont vaak overeenkomsten met andere vormen van geweld in afhankelijkheidsrelaties, zoals kindermishandeling of partnergeweld. Toch zijn er enkele belangrijke verschillen.
Motieven
- Bij eergerelateerd geweld ligt het motief in het beschermen of herstellen van de familie-eer. In eerculturen is het verliezen van gezichts- of eerverlies een geoorloofd motief voor geweld. Vaak stemt de (schoon)familie van het slachtoffer in met gewelddadige maatregelen of werkt actief mee. In tegenstelling tot dit soort geweld, wordt (extreem) huiselijk geweld vaak afgekeurd.
Oorzaken
- De oorzaken van eergerelateerd geweld liggen niet primair in de persoonlijke geschiedenis of het karakter van de dader. Het houdt eerder verband met strenge groepsnormen over wat acceptabel seksueel gedrag is, met name voor vrouwen en meisjes.
Verschijningsvorm
- Fysiek eergeweld gebeurt meestal weloverwogen en gepland, vaak na overleg binnen de familie. Bij andere vormen van huiselijk geweld is er vaak een opbouw van spanning tussen slachtoffer en dader, wat leidt tot explosieve emoties en gewelddadige uitbarstingen.
- Eergerelateerd geweld heeft niet altijd de kenmerkende ‘spiraal van geweld’; het kan ook een eenmalige explosie zijn. Een vrouw kan bijvoorbeeld plotseling vermoord worden zonder eerdere mishandeling.
- Het herstel van de eer moet publiekelijk erkend worden. Eermoord vindt vaak in het openbaar plaats, terwijl andere vormen van huiselijk geweld zich meestal achter gesloten deuren afspelen.
Plegers
- Bij eergerelateerd geweld gaat het om de eer van de hele familie, niet om de persoonlijke trots van één man, zoals vaak het geval is bij partnergeweld. Daders van fysiek eergeweld zijn vrijwel altijd mannen.
- Vaak wijst de familie iemand aan om de eermoord uit te voeren, bij voorkeur iemand zonder gezin of met een lagere maatschappelijke status. In sommige gevallen wordt ook een minderjarige gekozen vanwege de lagere gevangenisstraf.
- Plegers van eergeweld voelen zich verplicht om de eer te beschermen of te herstellen, soms met geweld.
- Als de aangewezen dader weigert om geweld te plegen, kan de familie hem onder druk zetten, bedreigen of zelfs vermoorden.
- Er zijn vaak andere familieleden betrokken die meewerken aan deze daden. Zelfs als de politie een mogelijke dader aanhoudt, blijft het gevaar bestaan dat een ander familielid de taak overneemt.
Gevolgen voor het slachtoffer
- De zoektocht naar een gevlucht familielid vindt plaats door de hele familie, niet slechts door één (ex-)partner of vader.
- Met het arresteren van een potentiële pleger is het gevaar nog niet geweken, want een ander familielid kan de taak overnemen.
- Een slachtoffer vindt nergens een veilig heenkomen in het eigen netwerk, de familie zit in het complot. De enkeling die het slachtoffer misschien steunt, durft dit niet openlijk te doen uit angst voor de consequenties.
- Bemiddeling kan een strategie zijn om (escalatie van) geweld te voorkomen en een vreedzame oplossing voor de eerschending te vinden.
- Na een scheiding blijft de dreiging van eergeweld voor een vrouw aanwezig, want de familie of de ex-schoonfamilie blijft verantwoordelijk voor haar zedelijke eer. Zij kunnen plots een aanleiding zien voor een eerschending, bijvoorbeeld als de vrouw een nieuwe vriend krijgt.