1. Wat is eergerelateerd geweld?

Eergerelateerd geweld iedere vorm van geweld of dreiging van geweld door iemand uit het gezin of de familie. Dit geweld wordt gepleegd wanneer de eer van iemand is geschonden, wat ook de eer van de familie aantast. De eer is geschonden als anderen hiervan op de hoogte zijn of mogelijk te weten kunnen komen. Het geweld wordt gepleegd om de eer te herstellen of om eerverlies te voorkomen.

2. Hoe vaak komt dit voor?

Elk jaar registreert de politie tussen de 2.500 en 3.000 delicten waarbij familie-eer een (vermoedelijke) rol speelt. Jaarlijks worden 460 delicten gemeld bij het Landelijk expertisecentrum Eergerelateerd Geweld. Van deze zaken eindigen 7 tot 17 met fatale gevolgen, zoals moord, doodslag of suïcide.

3. Wat speelt er?

Eer is het aanzien dat iemand geniet en kan individueel of collectief van aard zijn. Individuele eer is gebaseerd op persoonlijke prestaties Collectieve eer is gebaseerd op de reputatie van een familie of groep en biedt respect, steun en bescherming.

Eerverlies ontstaat wanneer iemand zich niet aan de groepsregels houdt of wanneer roddels, geruchten of leugens de reputatie van een familie schaden. Families reageren vaak streng, omdat eer niet alleen het individu maar de hele familie raakt. Een veelvoorkomende maatregel is huwelijksdwang, waarbij de zedelijke eer van een meisje na het huwelijk onder de verantwoordelijkheid van haar echtgenoot en diens familie valt. Redenen voor uithuwelijken zijn bijvoorbeeld roddels over seksuele normen, het verliezen van maagdelijkheid, zwangerschap of het hebben van een vriendje. Bij jongens kan eerverlies ontstaan door geruchten over hun mannelijkheid of homoseksuele gevoelens.

Eer komt in absolute termen: je hebt het, of je hebt het niet. In sommige gemeenschappen wordt eerverlies pas een probleem als het publiekelijk bekend wordt. Families doen er alles aan om schande te voorkomen, zoals gedwongen abortus, maagdenvliesherstel of verhuizing. Wordt de eer van een familie geschonden, dan kan de gemeenschap hen sociaal uitsluiten totdat herstelmaatregelen zijn genomen.

4. Wat zijn vreedzame maatregelen om eer te herstellen?

Ontkennen of minimaliseren: Doen alsof er niets is gebeurd, vooral als de misstap slechts in kleine kring bekend is.

Symbolische gebaren: Publieke excuses of het schoppen van een scène om aandacht af te leiden.
Compensatie: Financiële vergoedingen aan de getroffen partij.
Verhuizing: De eerschender (soms met familie) naar een ander gebied sturen om de kwestie te laten rusten.

5. Wat zijn gewelddadige maatregelen om eer te herstellen?

Genezingsrituelen: Rituelen en bezweringen om de eer symbolisch te herstellen.
Mishandeling of druk: Fysiek of psychisch geweld tegen de eerschender.
Huwelijksdwang: Dwingen van het individu tot een huwelijk om de eer van de familie te herstellen.
Gedwongen abortus: Verwijderen van ongewenste zwangerschappen die schande zouden kunnen veroorzaken.
Verstoting: Uitsluiten van het familielid dat de eer heeft geschaad.
Eermoord: Uiterst gewelddadige maatregel waarbij de eerschender wordt gedood.
Terugbevlekking: Vergelding via seksueel geweld binnen of tussen families.

6. Welke signalen zien we?

Signalen van eergerelateerd geweld vind je op Signalenkaart.nl.

7. Wat zijn extra veiligheidsmaatregelen?

Stap 0. Neem direct contact op met de politie bij een (mogelijk) acute onveilige of levensbedreigende situatie en versnel de stappen van de meldcode om snel en adequaat te kunnen handelen.
Stap 1. Let op rode vlaggen. Gebruik bij signalen van eergerelateerd geweld de meldcode bij (vermoedens van) eergerelateerd geweld.
Stap 2. Overleg altijd met de aandachtsfunctionaris schadelijke traditionele praktijken van Veilig Thuis of het Landelijk Knooppunt Huwelijksdwang en Achterlating als er een risico is dat de situatie verergert door interventies en maak veiligheidsafspraken om ervoor te zorgen dat het slachtoffer veilig blijft.
Stap 3. Betrek een deskundige en kies zorgvuldig met wie er wordt gesproken om de veiligheid van het slachtoffer te waarborgen.
Stap 4. Betrek een deskundige en gebruik het afwegingskader om signalen van eergerelateerd geweld zorgvuldig te beoordelen.
Stap 5. Als er een gespecialiseerde methodiek of werkwijze wordt ingezet, volg dan strikt de veiligheidsmaatregelen die bij deze methodiek horen.

8. Wie zijn deskundig en kunnen hulp bieden?

Vraag advies aan:

Aandachtsfunctionaris schadelijke traditionele praktijken van Veilig Thuis.
Landelijk Knooppunt Huwelijksdwang en Achterlating (LKHA).
Landelijk Expertisecentrum EerGerelateerd Geweld (LEC EGG).
Politie bij een (mogelijk) strafbaar feit, zoals mishandeling of poging tot eermoord.

Organiseer hulp en meld:

Organiseer hulp via Veilig Thuis of het Landelijk Knooppunt Huwelijksdwang en Achterlating als het slachtoffer daarvoor open staat.
Bespreek met Veilig Thuis de mogelijkheden voor hulp en meld bij Veilig Thuis.
Organiseer beschermingsmaatregelen via politie of Veilig Thuis bij ernstige onveiligheid.