Wat is eergerelateerd geweld?

Eergerelateerd geweld is elke vorm van geweld of dreiging van geweld door familieleden wanneer de eer van een persoon wordt geschonden. Het geweld wordt gepleegd om de eer te herstellen of om eerverlies te voorkomen.

Hoe vaak komt eergerelateerd geweld voor?

Jaarlijks registreert de politie tussen de 2.500 en 3.000 delicten waarbij familie-eer een (vermoedelijke) rol speelt.
Het Landelijk Expertisecentrum Eergerelateerd Geweld ontvangt jaarlijks 460 meldingen.
7 tot 17 zaken eindigen jaarlijks met fatale gevolgen, zoals moord, doodslag of suïcide.

Wat speelt er bij eergerelateerd geweld?

Eer verwijst naar het aanzien dat iemand geniet en kan individueel of collectief zijn. Individuele eer is gebaseerd op persoonlijke prestaties. Collectieve eer is verbonden aan de reputatie van de familie of gemeenschap en biedt respect, steun en bescherming.

Eerverlies ontstaat wanneer groepsnormen worden overtreden of wanneer roddels en geruchten de reputatie van de familie schaden. Omdat eer de hele familie aangaat, wordt vaak streng gereageerd. Eerverlies bij meisjes kan voortkomen uit roddels of grensoverschrijding van seksuele normen, verlies van maagdelijkheid, zwangerschap of een relatie. Bij jongens kan eerverlies voortkomen uit twijfels over mannelijkheid of homoseksuele gevoelens.

Eer wordt als absoluut gezien: je hebt het, of je hebt het niet. In sommige gemeenschappen wordt eerverlies pas een probleem als het publiekelijk bekend wordt. Families proberen schande te voorkomen met maatregelen zoals gedwongen abortus, maagdenvliesherstel of verhuizing. Als eer wordt geschonden, kan dit leiden tot sociale uitsluiting, tenzij er herstelmaatregelen worden getroffen.

Wat zijn maatregelen om eer te herstellen?

Vreedzame maatregelen om eer te herstellen

Ontkennen of minimaliseren: doen alsof er niets gebeurd is, vooral als de misstap slechts in kleine kring bekend is.
Symbolische gebaren: publieke excuses of scènes maken om aandacht af te leiden.
Compensatie: financiële vergoedingen geven aan de getroffen partij.
Verhuizing: de persoon die de eer heeft geschonden naar een ander gebied sturen om de situatie te laten rusten.

Gewelddadige maatregelen om eer te herstellen

Genezingsrituelen: symbolisch herstel van eer door rituelen en bezweringen.
Verstoting: uitsluiting van een familielid dat de eer heeft geschaad.
Huwelijksdwang: dwang tot een huwelijk om de familie-eer te herstellen.
Mishandeling of druk: fysiek of psychisch geweld tegen de persoon die de eer heeft geschonden.
Gedwongen abortus: voorkomen van een zwangerschap die als schending van de eer wordt gezien.
Eermoord: het doden van de persoon die de eer heeft geschonden.
Terugbevlekking: vergelding via seksueel geweld binnen of tussen families.

Waar vind je signalen van eergerelateerd geweld?

Signalen van eergerelateerd geweld vind je op Signalenkaart.nl.

Wie bieden advies, hulp en/of bescherming bij eergerelateerd geweld?

Bij signalen van eergerelateerd geweld kun je terecht bij verschillende organisaties, afhankelijk van de situatie bieden zij advies, hulp en/of bescherming. De sociale kaart geeft een overzicht van organisaties. Deze organisaties kun je als eerste contacten:

Deskundige collega of aandachtsfunctionaris: voor overleg binnen je organisatie, ondersteuning bij het handelen volgens de meldcode.
Aandachtsfunctionaris schadelijk traditionele praktijken Veilig Thuis: voor advies, het inschatten van risico’s, het doen van een melding en het organiseren van passende hulp en bescherming.
Landelijk knooppunt huwelijksdwang en achterlating (LKHA): voor advies over huwelijksdwang en hulp bij achterlating.
Landelijk expertisecentrum eergerelateerd geweld (LEC EGG): voor advies aan deskundigen over eergerelateerd geweld.
Politie: Bij (signalen van) een strafbaar feit of direct gevaar.

Wat zijn extra veiligheidsmaatregelen?

Naast de stappen en acties van de meldcode is het belangrijk om vanaf stap 1 het volgende in beeld te houden:

Herken je signalen van ontspoorde mantelzorg? Volg de meldcode bij (vermoedens van) eergerelateerd geweld.
Is er een risico dat jouw handelen het risico op onveiligheid vergroot? Dan eerst naar stap 2 en overleggen met een deskundige en/of Veilig Thuis.
Houd je aan vastgestelde veiligheidsmaatregelen. Volg afspraken zorgvuldig op om de veiligheid van betrokkenen te waarborgen.

Verschil tussen eergerelateerd geweld en huiselijk geweld

Hoewel eergerelateerd geweld en andere vormen van huiselijk geweld overeenkomsten vertonen, verschillen ze in motief, uitvoering en impact.

Motief en oorzaak

Bij eergerelateerd geweld draait het om het beschermen of herstellen van de familie-eer. In eerculturen wordt gezichtsverlies als een ernstige bedreiging gezien. Het geweld wordt vaak goedgekeurd of gesteund door de familie en komt voort uit strikte groepsnormen, vooral rond het seksuele gedrag van vrouwen en meisjes.
Bij huiselijk geweld liggen de oorzaken meestal in persoonlijke factoren zoals stress, jaloezie, machtsmisbruik of relationele problemen. Het is doorgaans niet cultureel bepaald en wordt meestal afgekeurd door de omgeving.

Verschijningsvorm

Bij eergerelateerd geweld is het geweld vaak gepland en uitgevoerd met instemming van de familie. Het kan eenmalig plaatsvinden, zoals bij een eermoord, zonder dat er sprake is van voorafgaande mishandeling. Het herstel van eer moet zichtbaar zijn en kan zelfs in het openbaar gebeuren.
Bij huiselijk geweld ontstaat het geweld door oplopende spanningen binnen een relatie en volgt het vaak een cyclus van geweld en spijt. Het speelt zich meestal af achter gesloten deuren en escaleert geleidelijk.

Plegers en betrokkenen

Bij eergerelateerd geweld staat de familie centraal. Zij bepalen wie het geweld pleegt, vaak een jongere man of minderjarige, omdat de straf lager uitvalt. Wie weigert, kan zelf bedreigd of slachtoffer worden.
Bij huiselijk geweld is de pleger meestal een (ex-)partner of ouder die zelfstandig handelt. Andere familieleden zijn vaak niet betrokken en keuren het geweld af.

Impact op het slachtoffer

Bij eergerelateerd geweld wordt het slachtoffer vaak door de hele familie opgejaagd en heeft zelden steun in het eigen netwerk. De dreiging blijft bestaan, ook na een relatiebreuk of scheiding.
Bij huiselijk geweld is er vaker steun vanuit familie, vrienden of hulpverlening. De dreiging neemt meestal af zodra de pleger uit beeld is of gestopt wordt.