Wat is kindermishandeling?

Kindermishandeling is elke vorm van geweld of dreiging van geweld van ouder(s) naar kind(eren). Hieronder valt ook het onthouden van zorg aan kinderen.

Hoe vaak komt kindermishandeling voor?

Elk jaar zijn 120.000 kinderen slachtoffer van kindermishandeling.
Dat is vergelijkbaar met 200 basisscholen met elk 600 kinderen.
Dat is 1 op de 30 kinderen, oftewel 3% van alle kinderen.
Daarnaast geeft 1 op de 5 volwassenen aan als kind mishandeld te zijn.

Wat speelt er bij kindermishandeling?

Er is een groot onderzoek door Verweij Jonker Instituut uitgevoerd. Hier deden zo’n 1200 ouders, 1500 kinderen zin 100 gemeenten mee. Als een gezin werd gemeld bij Veilig Thuis, hebben zij ouders en kinderen gevraagd wat er aan de hand is op drie momenten: vlak na de melding, halverwege en 1,5 jaar na de melding. Uit dit onderzoek is de volgende informatie gekomen.

Ernstige onveiligheid:

96% van de gezinnen heeft ernstige kindermishandeling en/of (ex-)partnergeweld.
In 81% van de gezinnen is er meer dan 22 keer per jaar ernstig geweld.
In 57% van de gezinnen komt zowel partnergeweld als kindermishandeling voor.

Multiproblematiek:

51% van de ouders ervaart opvoedstress.
Bijna de helft heeft zelf als kind geweld meegemaakt.
Veel gezinnen leven onder de armoedegrens en kampen met werkloosheid.
60% van de ouders heeft een psychisch probleem.

Traumaklachten:

1 op de 6 ouders en 1 op de 3 kinderen heeft traumaklachten.
Kinderen van ouders met traumaklachten ervaren zelf ook vaker traumaklachten.
36% van de kinderen heeft een onveilige hechting, 46% voelt zich emotioneel onveilig.

Wat is gezinsgeweld?

In 57% van de gezinnen is er zowel geweld tussen (ex-)partners als tegen kinderen. Als zowel (ex-)partnergeweld als kindermishandeling voorkomt in een gezin, spreken we van gezinsgeweld.

Welke 5 gezinsprofielen zijn er?

Gezinsgeweld kunnen we herkennen en begrijpen als we kijken naar de gezinsprofielen. Deze kunnen tegelijk in één gezin bestaan.

1. Dwingende controle (intiem terreur)

Bij dwingende controle is sprake van een patroon van eenzijdig geweld van de pleger naar het slachtoffer. Vrouwen zijn hierin vaker slachtoffer. De pleger probeert macht en controle uit te oefenen via ernstig psychisch, lichamelijk of seksueel geweld. Dit leidt tot schending van mensenrechten en beperking van vrijheden. Kinderen zijn vaak medeslachtoffer of getuige, wat schadelijk is voor hun ontwikkeling.

2. Gezin in stress

In gezinnen die onder hoge druk staan, kan geweld tussen partners ontstaan, vaak als reactie op aanhoudende stress. Eén of beide partners gebruiken soms overmatig alcohol, wat de situatie verergert. Kinderen zijn vaak getuige van het geweld, wat hun ontwikkeling negatief beïnvloedt.

3. Langdurige zorg

In gezinnen waar langdurige zorg nodig is, komt geweld tussen partners regelmatig voor, vaak door psychische problematiek of een verstandelijke beperking. Kinderen worden hierbij vaak verwaarloosd en dragen verantwoordelijkheden die niet bij hun leeftijd passen. Dit veroorzaakt stress en is schadelijk voor hun ontwikkeling.

4. Opvoedstress en gedragsproblemen

In gezinnen met kinderen die ernstige gedragsproblemen hebben, kan sprake zijn van partnergeweld of geweld tegen kinderen. Deze gedragsproblemen kunnen een gevolg zijn van het geweld thuis, maar ook een andere oorzaak hebben. De opvoedstress leidt regelmatig tot conflicten, met negatieve gevolgen voor de ontwikkeling van het kind.

5. Complexe conflictscheidingen

Bij complexe scheidingen komt vaak psychisch geweld voor, zowel tijdens als na de relatie. Ouders raken verwikkeld in langdurige conflicten en juridische procedures over de kinderen. Kinderen zijn hier direct getuige van en ervaren veel stress, wat hun ontwikkeling schaadt.

Waar vind je signalen van kindermishandeling?

Signalen van kindermishandeling en gezinsgeweld vind je op Signalenkaart.nl.

Wie bieden advies, hulp en/of bescherming bij kindermishandeling?

Bij signalen van kindermishandeling kun je terecht bij verschillende organisaties, afhankelijk van de situatie bieden zij advies, hulp en/of bescherming. De sociale kaart geeft een overzicht van organisaties. Deze organisaties kun je als eerste contacten:

Deskundige collega of aandachtsfunctionaris: voor overleg binnen je organisatie en ondersteuning bij het handelen volgens de meldcode.
Lokaal Team, Jeugdteam of Centrum voor Jeugd en Gezin: voor hulpverlening aan betrokkenen, het organiseren van passende zorg en ondersteuning in de leefomgeving.
Veilig Thuis: voor advies, het inschatten van risico’s, het doen van een melding en het organiseren van veiligheid en hulp.
Politie: Bij (signalen van) een strafbaar feit of direct gevaar.

Wat zijn extra veiligheidsmaatregelen?

Naast de stappen en acties van de meldcode is het belangrijk om vanaf stap 1 het volgende in beeld te houden:

Is er een risico dat jouw handelen het risico op onveiligheid vergroot? Dan eerst naar stap 2 en overleggen met een deskundige en/of Veilig Thuis.
Zorg dat je voldoende kennis hebt over het gezinsprofiel dwingende controle. Wees alert op deze vorm van (ex-)partnergeweld en zorg dat je die onderscheidt van andere profielen. Organiseer bescherming als er sprake is van dwingende controle.
Houd je aan vastgestelde veiligheidsmaatregelen. Volg afspraken zorgvuldig op om de veiligheid van betrokkenen te waarborgen.